ناباروری زنان و هر آنچه باید بدانید

ناباروری به عنوان تلاش برای باردار شدن با رابطه جنسی مکرر و محافظت نشده برای حداقل یک سال بدون موفقیت تعریف می شود.

ناباروری در حدود یک سوم مواقع ناشی از عوامل زنانه و هر دو عامل زنانه و مردانه در حدود یک سوم موارد است. علت یا ناشناخته است یا ترکیبی از عوامل مردانه و زنانه در بقیه موارد.

تشخیص علل ناباروری زنان می تواند دشوار باشد. بسته به نوع و علت ناباروری زنان درمان های زیادی وجود دارد. بسیاری از زوج‌های نابارور بدون درمان، بچه دار می‌شوند.

علائم

علامت اصلی ناباروری زنان ناتوانی در باردار شدن است. چرخه قاعدگی خیلی طولانی (35 روز یا بیشتر)، خیلی کوتاه (کمتر از 21 روز)، نامنظم یا مرتب می تواند به این معنی باشد که شما تخمک گذاری نمی کنید. ممکن است هیچ علامت یا نشانه دیگری وجود نداشته باشد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

زمان درخواست کمک به سن شما بستگی دارد:

تا سن 35 سالگی، اکثر پزشکان توصیه می کنند که حداقل یک سال قبل از انجام آزمایش یا درمان برای باردار شدن تلاش کنید.

اگر بین 35 تا 40 سال دارید، پس از شش ماه تلاش، نگرانی های خود را با پزشک خود در میان بگذارید.

اگر بیش از 40 سال سن دارید، ممکن است پزشک آزمایش یا درمان را فورا پیشنهاد دهد.

همچنین اگر شما یا همسرتان مشکلات باروری شناخته شده دارید یا اگر سابقه قاعدگی نامنظم یا دردناک، بیماری التهابی لگن، سقط های مکرر، درمان سرطان یا اندومتریوز دارید، ممکن است پزشک شما بخواهد بلافاصله آزمایش یا درمان را شروع کند.

برای اینکه بارداری اتفاق بیفتد، هر مرحله از فرآیند بارداری باید به درستی انجام شود. مراحل این فرآیند عبارتند از:

یکی از دو تخمدان یک تخمک بالغ آزاد می کند.

تخمک توسط لوله فالوپ گرفته می شود.

اسپرم از دهانه رحم به سمت بالا، از طریق رحم و به لوله فالوپ شناور شده و حرکت می کند تا برای لقاح به تخمک برسد.

تخمک بارور شده از لوله فالوپ به سمت رحم حرکت می کند.

تخمک بارور شده به داخل رحم می چسبد (لانه می شود) و رشد می کند.

در زنان، عوامل متعددی می توانند در هر مرحله ای این روند را مختل کنند. ناباروری زنان در اثر یک یا چند عامل زیر ایجاد می شود.

اختلالات تخمک گذاری

اگر تخمک گذاری به ندرت اتفاق بیافتد یا اصلا اتفاق نیافتد علت اکثر موارد ناباروری خواهد بود. مشکلات مربوط به تنظیم هورمون های تولید مثل توسط هیپوتالاموس یا غده هیپوفیز یا مشکلات در تخمدان می تواند باعث اختلال در تخمک گذاری شود.

سندرم تخمدان پلی کیستیکPCOS یا تنبلی تخمدان باعث عدم تعادل هورمونی می شود که بر تخمک گذاری تأثیر می گذارد PCOS  با مقاومت به انسولین و چاقی، رشد غیر طبیعی مو در صورت یا بدن و آکنه همراه است. این شایع ترین علت ناباروری زنان است.

اختلال عملکرد هیپوتالاموس: دو هورمون تولید شده توسط غده هیپوفیز مسئول تحریک تخمک گذاری در هر ماه هستند: هورمون محرک فولیکول (FSH) و هورمون لوتئینه کننده (LH). استرس بیش از حد فیزیکی یا عاطفی، وزن بسیار بالا یا بسیار کم بدن، یا افزایش یا کاهش قابل توجه وزن اخیر شما می تواند تولید این هورمون ها را مختل کرده و بر تخمک گذاری تأثیر بگذارد. پریودهای نامنظم یا غایب شایع ترین علائم هستند.

نارسایی اولیه تخمدان: نارسایی زودرس تخمدان نیز نامیده می شود، این معمولاً به دلیل پاسخ خودایمنی یا از دست دادن زودهنگام تخمک از تخمدان شما، احتمالاً در نتیجه ژنتیک یا شیمی درمانی ایجاد می شود. تخمدان دیگر تخمک تولید نمی کند و تولید استروژن را در زنان زیر 40 سال کاهش می دهد.

پرولاکتین بیش از حد غده هیپوفیز می تواند باعث تولید بیش از حد پرولاکتین (هیپرپرولاکتینمی) شود که تولید استروژن را کاهش می دهد و می تواند باعث ناباروری شود. این همچنین می تواند ناشی از داروهایی باشد که برای بیماری دیگری مصرف می کنید.

آسیب به لوله های فالوپ (ناباروری لوله ها)

لوله های فالوپ آسیب دیده یا مسدود شده از رسیدن اسپرم به تخمک جلوگیری می کند یا مانع از عبور تخمک بارور شده به داخل رحم می شود. علل آسیب یا انسداد لوله فالوپ می تواند شامل موارد زیر باشد:

بیماری التهابی لگن، ایجاد عفونت رحم و لوله های فالوپ به دلیل کلامیدیا، سوزاک یا سایر عفونت های مقاربتی

جراحی قبلی در شکم یا لگن، از جمله جراحی هایی که برای حاملگی خارج از رحم، که در آن یک تخمک بارور شده در جایی غیر از رحم، معمولا در لوله فالوپ رشد می‌کند.

اندومتریوز

آندومتریوز زمانی اتفاق می افتد که بافتی که به طور معمول در رحم رشد می کند، کاشته می شود و در مکان های دیگر رشد می کند. این رشد بافت اضافی و برداشتن آن با جراحی می‌تواند باعث ایجاد اسکار شود که می‌تواند لوله‌های فالوپ را مسدود کند و از اتحاد تخمک و اسپرم جلوگیری کند.

آندومتریوز همچنین می تواند لانه گزینی تخمک بارور شده را مختل کند. همچنین به نظر می رسد که این وضعیت به روش های غیرمستقیمی بر باروری تأثیر می گذارد، مانند آسیب به اسپرم یا تخمک.

ناباروری بدون دلیل

در برخی موارد، علت ناباروری هرگز پیدا نمی شود. ترکیبی از چندین عامل جزئی در هر دو طرف می تواند باعث مشکلات باروری غیر قابل توضیح شود. اگرچه دریافت پاسخ مشخص ناامید کننده است، اما این مشکل می تواند با گذشت زمان خود را اصلاح کند. اما درمان ناباروری را نباید به تعویق بیندازید.

عوامل خطر

برخی عوامل ممکن است شما را در معرض خطر ناباروری قرار دهند، از جمله:

سن: کیفیت و کمیت تخمک های زنان با افزایش سن، شروع به کاهش می کند. در اواسط دهه 30، سرعت از دست دادن فولیکول‌ها افزایش می‌یابد که منجر به تولید تخمک‌های کمتر و با کیفیت‌تر می‌شود. این امر لقاح را دشوارتر می کند و خطر سقط جنین را افزایش می دهد.

سیگار کشیدن: سیگار کشیدن علاوه بر آسیب به دهانه رحم و لوله های فالوپ، خطر سقط جنین و حاملگی خارج از رحم را افزایش می دهد. همچنین تصور می‌شود که تخمدان‌های شما را پیر می‌کند و تخمک‌های شما را زودتر از موعد تخلیه می‌کند. قبل از شروع درمان باروری، سیگار را ترک کنید.

وزن: اضافه وزن یا کمبود وزن قابل توجهی ممکن است بر تخمک گذاری تاثیر بگذارد. رسیدن به شاخص توده بدنی سالم (BMI) ممکن است دفعات تخمک گذاری و احتمال بارداری را افزایش دهد.

سابقه جنسی عفونت های مقاربتی مانند کلامیدیا و سوزاک می توانند به لوله های فالوپ آسیب برسانند. داشتن رابطه جنسی محافظت نشده با چندین شریک، خطر ابتلا به عفونت های مقاربتی و عفونت واژن بانوان را افزایش می دهد که ممکن است بعداً باعث مشکلات باروری شود.

الکل: مصرف زیاد الکل می تواند باروری را کاهش دهد.

جلوگیری

برای زنانی که به زودی یا در آینده باردار می شوند، این نکات می تواند به آن ها کمک کند:

وزن سالم را حفظ کنید: زنان دارای اضافه وزن و یا کم وزنی در معرض افزایش خطر اختلالات تخمک گذاری هستند. اگر نیاز به کاهش وزن دارید، ورزش را در حد متوسط انجام دهید. ورزش شدید و شدید بیش از پنج ساعت در هفته با کاهش تخمک گذاری همراه است.

سیگار کشیدن را ترک کنید: تنباکو اثرات منفی متعددی بر باروری و همچنین سلامت عمومی شما و سلامت جنین دارد. اگر سیگار می کشید و قصد بارداری دارید، همین الان آن را ترک کنید.

از نوشیدن الکل اجتناب کنید: مصرف زیاد الکل ممکن است منجر به کاهش باروری شود. و هر گونه مصرف الکل می تواند بر سلامت جنین در حال رشد تأثیر بگذارد. اگر قصد بارداری دارید، از مصرف الکل اجتناب کنید و در دوران بارداری الکل مصرف نکنید.

استرس را کاهش دهید: برخی از مطالعات نشان داده‌اند که استرس می‌تواند باعث شود زوج‌ها در درمان ناباروری نتایج ضعیف‌تری داشته باشند. سعی کنید قبل از اقدام به بارداری استرس را در زندگی خود کاهش دهید.